Wszędzie gdzieś jest literatura, w pobliżu… Noc Księgarń w Pile i w Wągrowcu

W tegorocznej Nocy Księgarń – fantastycznym festiwali literatury – udział wzięło ponad 100 stacjonarnych księgarń kameralnych z całej Polski. Nie mogło zabraknąć w nim  wydarzeń w pilskim Domu Księgarskim Jolanty i Jana Lusa oraz wągrowieckiej księgarni Locum Doroty i Krzysztofa Kreskowiak . Księgarnie istnieją ponad dwadzieścia lat, stałe wpisując się w krajobraz kulturowy miast. Ich kameralność  definiowana jest nie przez przestrzeń (to niewielkich rozmiarów księgarnie), a raczej przez kontakt księgarek i księgarzy z czytelnikami.  Tu czytelnik jest najważniejszy. W księgarniach, jak przystało na kameralne, nie ma wszystkiego i nie musi (nie konkurują z wielkimi sieciami handlowymi). Książki, stojące na półkach są dobrane przez księgarzy z namysłem i znajomością gustów swoich gości. Tu można kupić książki lokalnych twórców i czasem niszowych wydawców oraz debiutantów. Poszukać alternatyw do własnych wyborów, zatrzymać się, pobuszować po półkach, oderwać się od tego pędu, który mamy na co dzień. To nie tylko sklepy, ale i przestrzeń do spotkań, wspólnego czytania, rozmów o życiu i książkach; historii i tożsamości. Przede wszystkim łatwy dostęp do kultury, dla każdego Wielkopolanina. Literatura jest wszędzie, w pobliżu…

W tegoroczna Noc Księgarń, o zmroku, książki, jak co dzień, zajmowały przestrzenie księgarń, podobnie jak kilometry myśli w głowach osób, które zagościły  w ich progach. Można było spacerować wśród książek i wybierać coś dla siebie oraz nabyć z 20 % rabatem literaturę piękną, w Pile od godziny 20.00 także podręczniki. Posłuchać, włączyć się do rozmów i wziąć udział w wydarzeniach.

Wągrowiecka księgarnia Locum swoje święto obchodziła przez dwie noce, zamiast jednej. W piątek (21.10), odbyło się spotkanie autorskie i wspólne czytanie z Emilią Kiereś, pisarką książek dla dzieci i młodzieży, córką Małgorzaty Musierowicz. Przybyła na spotkanie młodzież licealna czytała fragmenty najnowszej książki „Lapis” – opowieść o rezolutnej, nieustraszonej dziewczynce o imieniu Irenka, skomplikowanej ludzkiej naturze, samotności, miłości, przyjaźni i odwadze.

Kolejnego dnia starsi bywalcy wzięli udział w biesiadzie w klimatach PRL-u; dosłownie.  O odcieniach PRL-u rozmawiano  z zaproszonymi gośćmi – z Ewą Jałochowską, (autorką książki  Kolory PRL. Plakat, komiks i film animowany”, z Sebastianem Chosińskim (nauczycielem historii, pasjonatem komiksów i kryminałów, m.in. autorem książki „Teczka personalna. Kapitan Żbik”) oraz Krzysztofem Pukaczewskim (kolekcjonerem eksponatów, które w tym dniu zagościły także w księgarni). Przepytywała Dorota Kreskowiak.  Rozmawiano o sztuce i wspominano artystów, którzy zdobyli przecież uznanie na świecie. Henryk Tomaszewski, Jan Lenica, Witold Giersz, Rafał Olbiński, Grzegorz Rosiński, to tylko kilka nazwisk spośród wielu. Było i o czymś więcej, o nadziei, strachu, trudnych wyborach i polityce, którą mieszkańcy Peerelu odczuwali na własnej skórze. Historia, sztuka,  nowoczesność i człowiek starający się pomiędzy nimi odnaleźć, w czym pomagał komiks, animacja i plakat. Spotkaniu towarzyszył mini koncert lokalnych muzyków: Wioletty i Karola Kruś.

Transmisja rozmowy, fragmenty:

https://www.facebook.com/locumKreskowiak/videos/232001382251999

    fot. księgarnia Locum

W Pile odbył się warsztat plakatu dla wszystkich z Ewą Jałochowską. Inspiracją była książka „Kolory PRL. Plakat, komiks i film animowany” Było więc o plakacie polskim, ale nie tylko polskim, jego formach i roli jaką może pełnić. Wspólnie zastanawialiśmy się czym tak naprawdę plakat jest, o czym plakat opowiadał kiedyś a także komu o tym mówił. Uczestnicy projektowali swoje własne plakaty.

Rozmowom i wspólnemu czytaniu pt. „Świat Singerów i cztery kąty ziemi, czyli o kulturze jidysz”, z Krzysztofem Modelskim, tłumaczem i historykiem, nie było końca. Wstępem do opowieści o twórczości rodzeństwa Singerów oraz o naszym dziedzictwie kulturowym były opowiadania  „Perły” i „Na obcej ziemi” Izraela Joszuy Singera, starszego brata noblisty Isaaca Beshevisa Singera. Razem z książkami siostry autorów Ester Singer Kreitman „Rodowód”, „Taniec demonów”, „Brylanty”, tworzą serię wydawniczą Fame Art, powstałą z fascynacji niebywałym talentem żydowskiego rodzeństwa. Rozmawiano o bohaterach opowiadań, o wielokulturowości (Izrael. J. Singer nie pisał wyłącznie o Żydach, jego bohaterami są ludzie, a nacja nie ma znaczenia), o rodzinie (siostra Ester również była pisarką), o jego odejściu od judaizmu i przynależności narodowej, choć „kulturowo nie mieściło mu się w głowie, aby jeść wieprzowinę”. Nie zabrakło też wątków dotyczących wielkopolskiej historii, pogranicza i relacji wyznaniowo – kulturowych.  Spotkanie przeplatane było aranżacjami muzycznymi w wykonaniu pilskich artystów: Karoliny Furmańczyk (skrzypce) i Karola Szonowskiego (gitara).

Transmisja wydarzenia, fragmenty:

https://www.youtube.com/watch?v=ZwgmNFxl2k8

https://www.youtube.com/watch?v=pHos4deDcBg

     fot. Dom Księgarski w Pile  

Wydarzenia odbyły się w ramach działań Jelenie Czytają, podczas których próbujemy odnaleźć wspólny kod tożsamościowy i kulturowy, oraz przyrody i lasów okalających miejscowości północnej Wielkopolski. Inspiracją są książki z literatury pięknej i popularnonaukowej (przyrodnicze i historyczne). Ważne i ważniejsze. Czytane wspólnie z twórcami; pisarzami, ilustratorami, tłumaczami, redaktorami, wydawcami – bez podziałów, bo książki, to przede wwszystkim dobro, a nie towar.

  Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury.

 Organizatorem Nocy Księgarń jest OSDW Azymut. Festiwal promuje niezależne księgarnie kameralne, czytelnictwo, lokalne inicjatywy literackie i kulturalne. Tegoroczny plakat, autorstwa Igora Kubika, nawiązuje do twórczości Stanisława Lema, którego rok jest obecnie świętowany.

Wągrowiec, Piła, 21 – 22 października 2021